image/svg+xml

HEEMAF Bedrijfsschool of Leerlingenwerkplaats

Verhaal

HEEMAF Bedrijfsschool of Leerlingenwerkplaats

Plaatje bij verhaal: 061916_klein.jpg

Tegenwoordig wordt veel geklaagd over het vakmanschap van de schoolverlaters van VMBO-techniek. Vroeger bestond er geen VMBO-techniek, maar was er de LTS en daarvoor de Ambachtschool. Ook toen werd er al over het vakmanschap van de schoolverlaters geklaagd. Er werd echter niet alleen geklaagd, maar er werd ook wat aan gedaan. Grote bedrijven stichtten een bedrijfsschool, ook fabrieksschool of leerlingenwerkplaats genaamd. Jongens gingen van de ambachtschool vaak eerst naar zo’n bedrijfsschool voordat ze in een fabriek aan het werk gingen.

De HEEMAF had al vroeg een bedrijfsschool, namelijk vanaf 1923.

Tegenwoordig wordt veel geklaagd over het vakmanschap van de schoolverlaters van VMBO-techniek. Vroeger bestond er geen VMBO-techniek, maar was er de LTS en daarvoor de Ambachtschool. Ook toen werd er al over het vakmanschap van de schoolverlaters geklaagd. Er werd echter niet alleen geklaagd, maar er werd ook wat aan gedaan. Grote bedrijven stichtten een bedrijfsschool, ook fabrieksschool of leerlingenwerkplaats genaamd. Jongens gingen van de ambachtschool vaak eerst naar zo’n bedrijfsschool voordat ze in een fabriek aan het werk gingen.

De HEEMAF (Hengelosche Electrische en Mechanische Apparaten Fabriek)  had al vroeg een bedrijfsschool, namelijk vanaf 1923.

Er waren drie leerjaren. De leerlingen werden niet in het gewone productieproces ingeschakeld, maar maakten “werk voor de afvalbak”  en allerlei bij de HEEMAF praktisch bruikbare dingen zoals een perforator (die op de HEEMAF kantoren  gebruikt werd), asbakken als relatiegeschenk (gegoten in brons met aan vier kanten het Heemaf monogram) en productiehulpmiddelen als een snelspanklem.

Elk jaar was er een tentoonstelling van het werk van leerlingen.

De leerlingenwerkplaats had geen apart gebouw, maar nam een deel van de fabrieksgebouwen in beslag. In 1941 (in de oorlog dus) werd de leerlingenwerkplaats uitgebreid en gemoderniseerd. Elke leerling had een eigen plek aan een werkbank, met een gereedschapslade en een bankschroef. Er waren 21 werkplekken per leerjaar.  De bedrijfsschool was alleen voor jongens. Bij de HEEMAF werkten wel veel meisjes, maar dat was vooral bij ongeschoold montagewerk.

De leerlingenwerkplaats was een grote open rechthoekige ruimte met drie rijen werkbanken voor - van boven naar onder op bovenstaande plattegrond – het eerste, tweede en derde leerjaar. Tussen de werkbanken stonden boormachines, draaibanken, etc. Aan de korte zijden waren kleinere ruimtes voor (rechts, van onder naar boven) smeederij, lasscherij, harderij en drie WC’s voor leerlingen en (links) controleruimte, kantoor voor de werkmeesters en gereedschapuitgifte.

In 1960 werd de leerlingenwerkplaats nogmaals uitgebreid en gemoderniseerd.

De leraren werden doorgaans werkmeester en ook wel leermeester genoemd. De functie werkmeester bestond ook bij andere HEEMAF afdelingen en betekende daar chef. De namen van enkele werkmeesters van de Leerlingenwerkplaats waren Stokkink, Bijvank en Pek. De laatste vierde in 1953 zijn 25-jarig jubileum bij de HEEMAF.

Aan het einde van de opleiding werd een theoretisch en praktisch examen afgenomen. Aan de hand van het leerprogramma werden enkele werkstukken gekozen, die naar speciale werktekeningen, geheel zelfstandig, in een op te geven werktijd door de leerling moesten worden gemaakt. De duur van het praktijkexamen bedroeg als regel circa 50 werkuren. In 1941 was het examenwerkstuk het maken van een slot. Op alle sloten moest dezelfde sleutel passen.

Na het examen volgde de uitreiking van de diploma's aan de geslaagde leerlingen.

In 1937 gingen organisatie van werkgevers en werknemers samenwerken in de stichting Bemetel (Bedrijfsopleiding Metaal- en Elektrotechnische industrie). Na afloop van een Bemetel opleiding in een bedrijfsschool volgde een landelijk examen. Na het slagen voor dat examen ontving de leerling  een Rijksnijverheidsdiploma voor het desbetreffende vakgebied. Iemand die de HEEMAF bedrijfsschool had doorlopen kon met zijn Bemetel diploma daarom desgewenst ook bij een ander bedrijf aan de slag gaan.

Er werd ook aandacht besteed aan sport.

Bronnen:

 

Auteur:Henk Kolkman
Trefwoorden:Werkmeester, Leermeester, Bemetel, Fabrieksschool, Bedrijfsschool, Leerlingenwerkplaats, Bedrijvigheid Overijssel
Personen:Bijvank, Pek, Stokkink
Periode:1923-1965
Locatie:Overijssel

Reacties

Er zijn nog geen reacties op dit item

Plaats een reactie

Velden met een zijn verplichte velden.